Yapımcı, yönetmen ve de bestecinin birlikte kararlaştırdıkları „spotting’ ya da „müziğin belirlenmesi’ işlemi, film müziğinin hazırlanmasında en ciddi safhalardan biridir. Bu aşamada alınacak kararlar filmin müzikle etkileşimini olumlu ya da olumsuz şekilde belirleyecektir. Bundan ötürü besteciden önce yapımcı ve özellikle yönetmenin sorması gereken sorular vardır ve öncelikli soru, “Bu sahneye gerçekten müzik gerekiyor mu?” olacaktır. Daha sonra, “Müziğin filme bakış açısı ne olacak?” sorusuyla birlikte görüntüde kullanılacak temaların niteliklerine ve eğer olacaksa çeşitlemeleriyle (variation) birlikte, ana tema (main theme) ve yardımcı temaya (second theme) yönelik belirleme safhasına geçilmiş olacaktır. Müziğin filmdeki kulanım biçimi, tamamen yönetmenin anlatım biçimine ve stiline bağlıdır; film diline hakim bir yönetmen filmdeki müzik kullanımı filmin anlatısını ve kurgusunu destekler nitelikteyken, müziğin dolgu malzemesi gibi bilinçsizce kullanıldığı filmler sinematografik açıdan tamamlanmamış hissi doğurabilmektedir. Besteciye güvenen bir yönetmen spotting sürecini tamamen besteciye bırakabildiği gibi bu durumun tersi olarak inisiyatif kullanması da söz konusudur. „Spotting aşamasında müziğin hangi sahnede ne şekilde ve ne uzunlukta kullanılacağı, nerede başlayıp nerede biteceği belirlenir’. Bir müzik diyagramı (cue sheet) hazırlamadan önce filmin birkaç defa izlenmesi gerekmektedir ve müziğin nereye konulacağının en uygunu olacağına karar verilmelidir. Yerler belirlendikten sonra „Spotting Notes’ adı verilen kâğıda gerekli bilgiler not edilir (Konuralp, 2004: 106-114). Aşağıda hazırladığımız bir örneği sunulmuştur.

Müzik parçası (cue), sahne için özel olarak hazırlanmış olan en küçük müzik parçasıdır. Ayrıca sound efektler için de geçerli bir terim olarak kullanılır. Müzik No (Cue No), standard olarak „3M1 şeklinde gösterilir. İlk sayı makara numarasını son sayıysa Cue numarasını temsil eder. (Televizyon için ilk sayı aynı zamanda hareket numarasını temsil eder.) Ayrıca „M harfi, müziği temsilen de kullanılabilir. Eğer makara yoksa cue numaraları “M-1- M-2″ şeklinde yazılabilir (film scoring information). Giriş(SMPTE In), müzik parçasının nerede başladığını, çıkış (SMPTE Out), ise müzik parçasının nerede sonlanacağını gösterir. Bu durumda yukarıda örneği verilen müziğin uzunluğu….. salisedir. Daha önce de açıklamaya çalıştığımız gibi, bu aynı zamanda başlangıç-bitiş noktası (cue point) olacaktır. Uzunluk (Length), müziğin başlangıç ve bitiş süreleri arasındaki zamanı gösterir yani müziğin uzunludur. İsim (Title), müzik parçalarının isimlerinin bulunduğu kısımdır. Açıklama (Description), müziğin sahneye ne şekilde gireceği ve ne şekilde devam edeceği, nerelerde yükselip alçalması gerektiği, hangi bölümlerde tam senkronizasyon gerektiği gibi detayları içerir. Ayrıca kamera hareketleriyle ilgili (kesme, pan leftrigh, zoom vs.) bilgilerde bulunabilir.

Cue sheet, sessiz film döneminde piyaniste veya organiste yardımcı olması amacıyla ilk olarak Edison Şirketi tarafından 1909 yılında geliştirilmiştir. Bir filmdeki sahnelerde çalınacak farklı formlardaki müzik parçalarıyla birlikte sayısal sıra numaralarını listeleyen, ayrıca müzik parçalarının uzunluklarını ve kompozitörün ismini de gösteren dokümandır. Belirlenen müzik bölümlerinden aşağıdaki şekilde bir „müzik diyagramı’ (cue sheet) yaratılabilir.

Bir film sahnesi çalışılırken (incelenirken) ne tür müzik besteleneceğine karar verilmeden önce sahneyle ilgili bilgilerin ve detayların iyice incelenmesi ve üzerine düşünülmesi gerekmektedir. Aşağıda verilen listeyle bir bestecinin müziğe başlamadan önce dikkat etmesi gereken unsurlar anlatılmaya çalışılmıştır.
– Filmin yapıldığı yer neresidir?
– Filmin yapıldığı ülkenin kültürü nedir?
– Zaman periyodu nedir?
– Günün hangi saatidir?
– Hava durumu nedir?
– Herhangi bir hareket var mı?
– Hareket varsa komedi unsurlu mu; çizgi film gibi mi? (Micky mousing)
– Filmin duygusal anlamda modu nedir?
– Sahnenin sonunda daha dramatik bir sonuç vermek için herhangi özel bir
müzik desteğine ihtiyacı var mı?
– Müzik kişinin ne düşündüğüne yardımcı olabilir mi, olmalı mı?
– Müzik izleyiciyi umulmadık (beklenmedik) bir sahneye hazırlamalı mıdır?
– Müzik beklenmedik bir sürpriz için hazırlanabilir mi?
– Müzik filmdeki karakterin görüntüsünü sunabilir mi?
– Müzik sadece sahneyi desteklemeli mi veya izleyiciyi şaşırtmalı mı?
– Bölümlerin rüya veya fantezilerle bir alakası var mı?
– Müzik filmin sunduğundan başkaca bir mesaj da vermeli mi?
– Müzik sahneleri birbirine bağlamada kullanılabilir mi?

Bir sahneye beste yapmaya başlandığında, düşünülmesi gereken çok önemli noktalardan birisi de müziğin orkestrasyon aşaması ve enstrümanların kullanımıyla ilgili sorulması gereken sorulardır. Bu sorular aşağıda belirtilmiştir (Film Scoring Information)

– Sahnenin temposu nedir?
– Dizinin dinamizmi (hareketliliği) nedir?
– Orada (sahnede) kaç tane enstrüman olmalı?
– Ne tür enstrümanlar kullanılmalı?
– Enstrümanlar nerelerin altında kullanılmalıdır?
– Enstrümanların tınısı, ses rengi sahneyi nasıl etkiler?
– Sahnede diyalog var mı?